କ୍ୟାସ ରିଜର୍ଭ ରେସିଓ କ’ଣ ? ଆରବିଆଇ କାହିଁକି ନିଏ ଏଭଳି ନିଷ୍ପତି, ଏହାଦ୍ୱାରା ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ପଡେ କିଭଳି ପ୍ରଭାବ
ବଜାରରେ ଟଙ୍କା ପ୍ରବାହକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ରେପୋ ରେଟ ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ। ଏହି କାରଣରୁ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ପାଇଁ ଆରବିଆଇରୁ ଟଙ୍କା ନେବା ମହଙ୍ଗା ପଡିଥାଏ ଏବଂ ଏଥିସହ ବ୍ୟାଙ୍କରୁ ସାଧାରଣ ଲୋକ ନେଉଥିବା ଋଣ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ସୁଧ ବଢିଥାଏ । ଫଳସ୍ୱରୂପ, ଲୋକମାନେ ବ୍ୟାଙ୍କରୁ କମ୍ ଟଙ୍କା ନେଇଥାନ୍ତି ଏବଂ ନଗଦ ପ୍ରବାହ କମିଯାଏ | ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଆରବିଆଇ ଅନ୍ୟ କୌଶଳ ଦ୍ୱାରା ନଗଦ ପ୍ରବାହକୁ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ। ଏହାକୁ କ୍ୟାସ ରିଜର୍ଭ ରେସିଓ (CRR) କୁହାଯାଏ |
ସୂଚନାଯୋଗ୍ୟ ଯେ, ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସିଧାସଳଖ ନଗଦ ପ୍ରବାହକୁ ସନ୍ତୁଳିତ କରିବା ନୁହେଁ। କିନ୍ତୁ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ସେଠାରେ ହିଁ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ | ଯଦି ଆମେ ସରଳ ଶବ୍ଦରେ ନଗଦ ରିଜର୍ଭ ରେସିଓ କହିଲେ ଆମେ ବୁଝୁ ଯେ, ବ୍ୟାଙ୍କରେ ଜମା ହୋଇଥିବା ରାଶିର ଏକ ସ୍ଥିର ଅଂଶ ଆରବିଆଇରେ ଜମା ହେବ | ଏହାର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଜମାକାରୀଙ୍କ ଅର୍ଥର କିଛି ଅଂଶକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା | ତେବେ ବଜାରରେ ନଗଦ ପ୍ରବାହକୁ ସନ୍ତୁଳିତ କରିବା ପାଇଁ ଆରବିଆଇ ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରେ | ଏହା କିପରି ଘଟେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା |
ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ CRR ର ପ୍ରଭାବ:
ବର୍ତ୍ତମାନ, ଆରବିଆଇ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ପାଇଁ CRR କୁ ୪.୫୦ ପ୍ରତିଶତରେ ରଖିଛି। ଏହା କେବଳ ମେ’ ୪ ୨୦୨୨ରେ ୫୦ ଆଧାର ପଏଣ୍ଟକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଥିଲା | ଏବେ ଯଦି ଆପଣ ବ୍ୟାଙ୍କରେ ୧୦୦ ଟଙ୍କା ଜମା କରନ୍ତି, ସେଥିରୁ ୪.୫ ଟଙ୍କା ଆରବିଆଇକୁ ଯାଏ | ଆରବିଆଇ ଯେତେ ଅଧିକ CRR ବୃଦ୍ଧି କରେ, ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ସହିତ ଋଣ ଦେବା ପରିମାଣ ହ୍ରାସ ପାଇବାରେ ଲାଗିଥାଏ | ଏହା ଋଣ ଉପରେ ସୁଧ ହାର ବୃଦ୍ଧି କରାଇଥାଏ ଏବଂ ଲୋକଙ୍କ ହାତରେ ଟଙ୍କା ପରିମାଣକୁ ହ୍ରାସ କରିଥାଏ | ଏହାର ଗୋଟିଏ ପ୍ରଭାବ ହେଉଛି ଲୋକଙ୍କ କ୍ରୟ ଶକ୍ତି ହ୍ରାସ ହୁଏ ଏବଂ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଉପରେ କିଛି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରହେ କିନ୍ତୁ ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଚାହିଦା ହ୍ରାସ ହେଲେ ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ମଧ୍ୟ ନକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ପଡିଥାଏ।
ଆରବିଆଇ କେବେ CRR ପରିବର୍ତ୍ତନ କରେ?
ଯେତେବେଳେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଆରବିଆଇର ଟାର୍ଗେଟ ପରିସର (୨-୬ ପ୍ରତିଶତ) ବାହାରେ ପଡ଼େ, ଏହା ବଜାରରେ ନଗଦ ପ୍ରବାହକୁ ହ୍ରାସ କରିବାକୁ CRR ବୃଦ୍ଧି କରିପାରିବ | ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ କଥା ହେଉଛି, ଗତ କିଛି ମାସ ଧରି, ସିପିଆଇ ଭିତ୍ତିକ ଖୁଚୁରା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହାର ୬ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ରହିଆସିଛି। ଏହାର ଫଳସ୍ୱରୂପ, ଆରପିଓ ରେପୋ ରେଟ୍ ସହିତ CRR ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ |