ଆମ ଦୁନିଆର ଏପରି ଅନେକ ରହସ୍ୟମୟ ସ୍ଥାନ ଓ ଜିନିଷ ରହିଛି ଯାହାର ସତ୍ୟତା ଜାଣିବା କୌଣସି ଦେଶର ବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କ ପକ୍ଷେ ମଧ୍ୟ ସମ୍ଭ ହୋଇ ପାରିନି। ଆଜି ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ ସେହି ପରି ଏକ ରହସ୍ୟ ବିଷୟରେ କହିବାକୁ ଯାଉଛୁ, ଯାହା ବିଷୟରେ ଆପଣ ଜାଣି ନଥିବେ। ବାସ୍ତବରେ, ଆଜି ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ ଏକ ଉପତ୍ୟକା ବିଷୟରେ କହିବାକୁ ଯାଉଛୁ ଯାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ରହସ୍ୟମୟ ସ୍ଥାନ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଏହାର ପ୍ରକୃତ ଠିକଣା କାହାକୁ ଜଣା ନାହିଁ। ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଉପତ୍ୟକାର ରହସ୍ୟ ଖୋଜିବାକୁ କେହି ସକ୍ଷମ ହୋଇ ନାହାଁନ୍ତି। ତେବେ ଏହି ଉପତ୍ୟକା ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ଏବଂ ତିବ୍ଦତ ମଧ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ ବୋଲି କୁହାଯାଏ। କିନ୍ତୁ ଏହି ଉପତ୍ୟକା ପ୍ରକୃତରେ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ କାହାରି ପାଖରେ ସେ ବିଷୟରେ ସଠିକ୍ ସୂଚନା ନାହିଁ।
ଏହି ଉପତ୍ୟକାକୁ ‘ସଙ୍ଗିରି-ଲା ଉପତ୍ୟକା’ କୁହାଯାଏ। ଏହାକୁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଚତୁର୍ଥ ଆୟମ ଅର୍ଥାତ୍ ସମୟ ପ୍ରଭାବିତ ସ୍ଥାନଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଏହିପରି ସ୍ଥାନଗୁଡିକରେ ସମୟ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ଲୋକମାନେ ଯେତେ ଦିନ ଚାହିଁବେ ସେଠାରେ ବଞ୍ଚିପାରିବେ ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଏହି ଉପତ୍ୟକା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସୁନ୍ଦର ଓ ମନିଲୋଭ ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ସଙ୍ଗିରି-ଲା ଉପତ୍ୟକା ବିଷୟରେ ଅରୁଣ ଶର୍ମା ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ‘ତିବ୍ଦତର ସେହି ରହସ୍ୟମୟ ଉପତ୍ୟକା’ରେ ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି। ଏହି ପୁସ୍ତକରେ ଅରୁଣ ଶର୍ମା କହିଛନ୍ତି ଯେ ୟୁସ୍ତଙ୍ଗ ନାମକ ଜଣେ ଲାମା ତାଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ଯେ ସଙ୍ଗିରି-ଲା ଉପତ୍ୟକାରେ କାଳର ପ୍ରଭାବ ଅଳ୍ପ ଏବଂ ଏଠାରେ ମନ, ପ୍ରାଣ ଏବଂ ଚିନ୍ତାଧାରାର ଶକ୍ତି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚିଥାଏ।
ସେ କହିଥିଲେ ଯେ ଯଦି କୌଣସି ବସ୍ତୁ କିମ୍ବା ବ୍ୟକ୍ତି ଅଜାଣତରେ ସେଠାକୁ ଯାଆନ୍ତି, ତେବେ ସେ ଆଉ ଦୁନିଆକୁ ଫେରିବେ ନାହିଁ। କୁହାଯାଏ ଯେ ୟୁସ୍ତଙ୍ଗ ନିଜେ ଏହି ରହସ୍ୟମୟ ଉପତ୍ୟକାକୁ ଯାଇଛନ୍ତି। ସେଠାରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣ କିମ୍ବା ଚନ୍ଦ୍ର ଆଲୋକ ପଡ଼େନି ବୋଲି ସେ ଦାବି କରିଛନ୍ତି। ଚାରିଆଡେ ଏକ ରହସ୍ୟମୟ ଆଲୋକ ବ୍ୟାପିରହିଛି। ଏହି ଉପତ୍ୟକାର ଉଲ୍ଲେଖ ତିବ୍ଦତୀୟ ଭାଷା ପୁସ୍ତକ ‘କାଲ୍ ଭିଗିଆନ୍’ରେ ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ଯାହାକି ତିବ୍ଦତର ତାୱାଙ୍ଗ ମଠର ଲାଇବ୍ରେରୀରେ ରଖାଯାଇଛି।
ଦୁନିଆର ଅନେକ ଲୋକ ‘ସଙ୍ଗିରି-ଲା ଉପତ୍ୟକା’ ଖୋଜିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି। କୁହାଯାଏ ଯେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ଚିରଦିନ ପାଇଁ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଯାଇଥିଲେ। ଏହା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ଯେ ଚୀନ୍ ସେନା ଏହି ଉପତ୍ୟକା ଖୋଜିବା ପାଇଁ ବହୁତ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ଏହି ସ୍ଥାନ ଖୋଜି ପାଇନଥିଲେ। ସଙ୍ଗିରି-ଲା ଉପତ୍ୟକାକୁ ପୃଥିବୀର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କେନ୍ଦ୍ର ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ।
ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଏହାକୁ ସିଧାଶ୍ରମ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ, ଯାହାକି ମହାଭାରତ, ବାଲ୍ମୀକି ରାମାୟଣ ଏବଂ ବେଦରେ ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି। ଜେମ୍ସ ହିଲଟନ୍ ନାମକ ଜଣେ ଲେଖକ ମଧ୍ୟ ଏହି ରହସ୍ୟମୟ ସ୍ଥାନ ବିଷୟରେ ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ‘ହଜିଯାଇଥିବା ହରିଜନ’ ରେ ଲେଖିଛନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ସେ ଏହି ସ୍ଥାନକୁ କେବଳ କଳ୍ପନା ବୋଲି ବିବେଚନା କରିଛନ୍ତି।